Singapuri

Singapuri Republik Singapura, 新加坡共和国, சிங்கப்பூர் குடியரசு
Bendera Nembo
Kaulimbiu: "Majulah Singapura" (Kimalay kwa "Mbele Singapore")
Wimbo wa taifa: "Majulah Singapura"
Eneo la Singapore
Mji mkuu na mkubwa	Singapuri (jiji-dola)
Lugha rasmi	Kiingereza, Kimalay, Kichina, Kitamil
Kabila (2023)	74.3% Wachina 13.5% Wamalay 9.0% Wahindi 3.2% Wengine
Serikali	Jamhuri ya kibunge ya umoja
• Rais	Tharman Shanmugaratnam
• Waziri Mkuu	Lawrence Wong
Uhuru kutoka Uingereza na Malaysia
• Kujitawala	3 Juni 1959
• Makubaliano ya Malaysia	16 Septemba 1963
• Tangazo la Singapore	9 Agosti 1965
Eneo
• Jumla	km2 735.6 km² (ya 176)
Idadi ya watu
• Kadirio la 2024	6,040,000
• Msongamano	7,804/km2
PLT (PPP)	Kadirio la 2024
• Jumla	$879.9 bilioni (ya 35)
• Kwa kila mtu	$148,186(ya )
PLT (kawaida)	Kadirio la 2024
• Jumla	$530.7 bilioni
• Kwa kila mtu	$89,370
HDI (2022)	0.949
Gini (2023)	43.3
Sarafu	Dola ya Singapore (S$) SGD
Majira ya saa	UTC+8 SGT
Upande wa magari	Kushoto
Msimbo wa simu	+65
Jina la kikoa	.sg

Singapuri rasmi Jamhuri ya Singapuri, ni nchi ya kisiwa na mji-dola katika Asia ya Kusini-Mashariki. Eneo la nchi linajumuisha kisiwa kimoja kikuu, visiwa 63 vidogo na kisiwa kimoja cha mbali. Iko takribani digrii moja ya latitudo (kilomita 137 au maili 85) kaskazini mwa ikweta, kwenye ncha ya kusini ya Rasi ya Malay, ikipakana na Mlango wa Malacca upande wa magharibi, Mlango wa Singapore upande wa kusini pamoja na Visiwa vya Riau vya Indonesia, Bahari ya China Kusini upande wa mashariki, na Mitego ya Johor pamoja na Jimbo la Johor la Malaysia upande wa kaskazini.

Singapuri ni nchi yenye miji mingi na yenye msongamano mkubwa wa watu, ikichukua jumla ya eneo la kilomita za mraba 734.3 (maili za mraba 283.5) kufikia mwaka 2023. Licha ya ukubwa wake mdogo, Singapuri imefanya upanuzi mkubwa wa ardhi kupitia urejeleaji wa ardhi, na kuongeza eneo lake kwa takriban 25% tangu ilipopata uhuru mwaka 1965. Nchi hii haina maziwa ya asili ya maji safi, hivyo inategemea mabwawa, usafishaji wa maji ya bahari, na maji yanayoagizwa kutoka Malaysia ili kukidhi mahitaji yake ya maji. Eneo la kimkakati la Singapuri kando ya njia kuu za usafirishaji wa kimataifa limeifanya kuwa moja ya bandari zenye shughuli nyingi zaidi duniani, ikichochea biashara na ukuaji wa uchumi.

Eneo lake ni kisiwa kwenye ncha ya kusini kabisa ya Rasi ya Malay pamoja na visiwa vidogo vya kando. Kisiwa kimetenganishwa na bara kwa mfereji mwembamba wa Johor.

Kuna mji mmoja tu: ni jiji la Singapuri lilipopo kisiwani, hivyo huhesabiwa pia kati ya dola-miji.

Kisiwa kiliwahi kuwa na makazi mbalimbali katika historia. Mji wa kisasa ulianzishwa mwaka 1819 na Waingereza kama kituo cha biashara ikawa bandari muhimu ya eneo.

Uingereza uliipa uhuru kama sehemu ya shirikisho la Malaysia. Lakini matatizo ya kuelewana yalionekana haraka kati ya wanasiasa Wamalay wa bara na wenzao Wachina wa kisiwani.

Mwishowe Singapuri ikafukuzwa katika shirikisho ikawa nchi ya kujitegemea tarehe 9 Agosti 1965. Mwanasiasa Lee Kuan Yew alikuwa waziri mkuu wa kwanza akaendelea na cheo hiki hadi mwaka 1990 akaongoza Singapuri kuwa kati ya mataifa matajiri ya Asia.

Kufikia Juni 2024, idadi ya watu wa Singapuri ilifikia milioni 6.04, ikionyesha ongezeko la 2.0% kutoka mwaka uliopita. Ukuaji huu unajumuisha idadi ya wakazi wa kudumu—raia na wakaazi wa kudumu—pamoja na wakaazi wasio wa kudumu.

Muundo

• Raia wa Singapuri: Takriban milioni 3.52.

• Wakaazi wa Kudumu: Karibu watu 0.5 milioni.

Muundo wa kikabila wa wakazi wa Singapuri umebaki thabiti kwa miaka kadhaa:

• Wachina: 74.3%

• Wamalay: 13.5%

• Wahindi: 9.0%

• Wengine: 3.2%

Singapuri ina lugha nne rasmi: Kiingereza, Kichina cha Mandarin, Kimalay, na Kitamil. Kufikia mwaka 2020, 48.3% ya wakazi hutumia Kiingereza kama lugha yao ya nyumbani, ikifanya iwe lugha inayotumika zaidi, ikifuatiwa na Kichina cha Mandarin (29.9%), Kimalay (9.2%), na Kitamil (2.5%). Kimalay ndicho lugha ya taifa, ikionyesha uhusiano wa kihistoria wa nchi hiyo na ulimwengu wa Kimalay. Licha ya Kiingereza kuwa lugha kuu ya elimu na biashara, 74.3% ya wakazi wanaweza kuzungumza angalau lugha moja zaidi sambamba na Kiingereza.

Kulingana na Sensa ya Watu ya mwaka 2020, Wasingapuri asilimia 31.1%, walijitambulisha kama Wabudha. Asilimia 18.9% waliripoti kutokuwa na dini yoyote, ongezeko lililoonekana katika makundi yote ya umri ikilinganishwa na miaka ya nyuma. Ukristo uliwakilishwa na asilimia 18.9% ya wakazi, Uislamu asilimia 15.6%, Uhindu asilimia 5.0%, na Utao asilimia 8.8%. Asilimia 0.6% walijitambulisha na dini nyinginezo. Miongoni mwa vijana wenye umri wa miaka 15 hadi 24, asilimia 24.2% hawakuwa na dini, ikilinganishwa na asilimia 15.2% kwa wale wenye umri wa miaka 55 na zaidi.

Idadi ya watu wa Singapuri inaendelea kuzeeka, ambapo umri wa wastani uliongezeka kutoka miaka 29.8 mnamo 1990 hadi miaka 39.3 mnamo 2014. Sehemu ya watu wenye umri wa miaka 65 na zaidi iliongezeka kutoka 6.0% mnamo 1990 hadi 11.2% mnamo 2014.

Uwiano wa jinsia umepungua kwa muda, kutoka wanaume 1,093 kwa wanawake 1,000 mnamo 1960 hadi wanaume 957 kwa wanawake 1,000 mnamo 2020.

Kiwango cha Kuzaliwa cha Jumla (TFR) cha Singapuri kimekuwa chini ya kiwango cha mbadala cha 2.1 kwa muda mrefu. Tangu 2010, TFR imebaki takriban watoto 1.1 kwa kila mwanamke, moja ya viwango vya chini zaidi duniani.

Mnamo 2020, 91% ya kaya za wakazi wa Singapuri zinamiliki nyumba zao, huku wastani wa saizi ya kaya ukiwa watu 3.43. Karibu 78.7% ya kaya hizi zinaishi katika nyumba za umma zinazotolewa na Bodi ya Maendeleo ya Makazi (HDB).

Msongamano wa watu wa Singapuri umeongezeka kwa miongo kadhaa, kutoka watu 3,245 kwa kila km² mnamo 1965 hadi watu 7,810 kwa kila km² mnamo 2020, ikionyesha ukuaji wa idadi ya watu na eneo dogo la ardhi.

^[1]

Uchumi wa Singapuri unategemea zaidi biashara, hasa benki pamoja na viwanda.

Imekuwa kitovu cha uchumi na biashara kwa Asia ya Kusini.

• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi

• (Kiingereza) Tovuti rasmi

Serikali

• Singapore Government Directory Interactive
• Singapore Government Online Portal
• Gateway To All Government Services Ilihifadhiwa 16 Septemba 2018 kwenye Wayback Machine.
• Singapore National Service Portal Ilihifadhiwa 31 Oktoba 2010 kwenye Wayback Machine.
• Singapore Accounting and Corporate Regulatory Authority
• Singapore Economic Development Board

Taarifa za jumla

• Singapore entry at The World Factbook
• Singapore Ilihifadhiwa 7 Juni 2008 kwenye Wayback Machine. from UCB Libraries GovPubs
• Singapuri katika Open Directory Project
• Singapore profile from the BBC News
• Singapore at Encyclopædia Britannica
• Singapore: Background and U.S. Relations Ilihifadhiwa 20 Aprili 2014 kwenye Wayback Machine. Congressional Research Service
• Singapore Infomap
• Wikimedia Atlas of Singapore
• WikiSatellite view of Singapore at WikiMapia
• Official Gateway To Singapore Ilihifadhiwa 5 Juni 2010 kwenye Wayback Machine.
• Official Singapore Tourism Website
• Key Development Forecasts for Singapore from International Futures

Biashara

• World Bank Summary Trade Statistics Singapore

Nchi na maeneo ya Asia

Afghanistan | Armenia2 | Azerbaijan | Bahrain | Bangladesh | Bhutan | Brunei | China | Falme za Kiarabu | Georgia2 | Hong Kong3 | Indonesia | Iraq | Israel | Jamhuri ya China (Taiwan) | Japani | Kamboja | Kazakhstan | Kirgizia | Korea Kaskazini | Korea Kusini | Kupro2 | Kuwait | Laos | Lebanoni | Macau3 | Malaysia | Maldivi | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omani | Pakistan | Palestina | Qatar | Saudia | Singapuri | Sri Lanka | Syria | Tajikistan | Timor ya Mashariki | Turkmenistan | Uajemi | Ufilipino | Uhindi | Urusi1 | Uthai | Uturuki1 | Uzbekistan | Vietnam | Yemen | Yordani

1. Nchi ina maeneo katika Asia na Ulaya. 2. Nchi iko Asia lakini inahesabiwa pia kati ya nchi za Ulaya kwa sababu za historia au utamaduni. 3. Eneo la pekee la China.

Makala hii kuhusu maeneo ya Asia bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Singapuri kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.