Şubanı

Şubanı oronimi Abşeron yarımadasının qəsəbəsində dağ silsiləsi. Yerli əhali Şübani kimi tələffüz edir. Bəzi tədqiqatçılar oronimi fars dilindəki "yüksəklik" mənalı şuban sözü ilə əlaqələndirir. XV-XVII əsr Bakı tarixinə aid sənədlərdə Şubanı ilə əlaqədar 4 fərman var. Sənəddə toponim Şeybani kimi qeyd olun-muşdur. Ərəb istilası dövründə Cənubi Qaf-qazı idarə edən valilərdən biri də istedadlı sərkərdə Yəzid ibn Məzyəd Əş-Şeybani (799-801) olmuşdur. O, Ərəbistan yarıma-dasında yaşayan rəbiə tayfasının şeyban tirə-sinə mənsub idi. İşğal olunmüş ölkələrdə öz mövqelərini möhkəmləndirmək və yerli əhalinin müqavimətini qırmaq üçün həmin yerlərə ərəb tayfaları köçürürdülər. Xəlifə Harun-ər Rəşid dövründə (786-809) köçü-rülmə siyasəti valilərə tapşırılmışdı. Həmin şəxslər özlərinə yaxın qohum tayfaları Azərb.-a gətirmişdilər. Şirvanşahlar sülalə-sinin əsasını qoyan Yəzid ibn Məzyəd Əş-Şeybani də belə etmişdi. Hazırda İranda şeybanilərin yaşaması və Azərb. toponimi-kasında ərəb mənşəli coğrafi adların olması bu tarixi faktı təsdiq edir. Şirvanşah Fərrux Yəsarın (1462-1500) 1491-ci il vəqfnamə-sində Şubanı adı Şeybani kimi qeyd olun-muşdur. Monqol tayfaları içərisində də şey-banilərin adı çəkilir. Bütün hallarda oronimin şeybani etnonimi ilə bağlıdığı nəzərdə tutulur.

• Azərbaycan toponimlərinin izahlı lüğəti. II cild. Bakı,2007. səh.223