Udaberri-bilkari

Udaberri-bilkari
Dim sum
Historia
Jatorria	Txinako Herri Errepublika

Udaberri-bilkaria^[1] (txinera tradizionalez: 春卷; pinyinez: chūn juǎn; Yale kantonera: chēun gyún), lumpiaren antzekoa,^[2] juliana erara txikitutako hainbat barazkiz betetako ore batez egindako biribilki bat da. Jatetxe txinatarrek munduko hiriburu nagusietan egin duten txinatar janariaren hedapen handiari esker, mendebaldera sartu zituzten. Mendebaldean, oro har, arrautza-bilkariarekin nahastu izan da. Honek ore finagoa izaten da eta askoz handiagoa da, eta, beraz, askoz osagai gehiago izaten ditu barruan. Udaberri-bilkariak arroz-irinarekin egindako ore bat du (bilgarri funtzioa egiten duena), vietnamdar eta thailandiar estilokoa; arrautza-bilkaria, berriz, gari-irinez eta arrautzaz egindako ore batekin egiten da. Txinan gari-irina bakarrik erabiltzen da. Azpimarratu behar da hori dela gehien ezagutzen dena, eta eskuz egiten dela plantxa bero baten gainean hasieratik.

Udaberri-bilkariak bi modutara egin daitezke: 1) gari-irinezko ore batekin (Txina), 2) arroz-irinezko ore batekin (Vietnam eta Thailandia).^[3] Ore hori zabaldu egiten da eta bere gainean osagaiak jartzen dituzte. Osagai horien edukia eskualdearen eta urteko sasoiaren araberakoa izango da.

Barazki ugari xehatzen dira: azenarioa, tipula, txinatar aza (osagai hori funtsezkoa da), perretxikoak (gehienetan Judasen belarriak), soja-kimuak, eta baita zelofan-fideoak ere, soja berdezko fideoak ere deituak. Oilasko-salda eta txerrikia ere gehitzen dizkiote. Horri guztiari ukitu gazi bat ematen zaio soja-saltsa tanta batzuekin, eta ore freskoan biltzen dute. Ondoren, oliotan frijitzen dira, minutu batzuetan wok batean irakinez, orea kanpotik urreztatzen hasi arte. Bertsio ez-frijituei "zorte-bilkariak" esaten zaie, eta, oro har, lurrunetan bahetzen eta gatzun batean egosten dituzte denbora batez; pasta erdi-gardena izaten dute, eta eduki berdez ikusten da.

Udaberri-bilkariak bero zerbitzatzen dituzte, egin berriak, batzuetan jaietako apaingarriekin, ohore egiten dien ospakizunen arabera. Saltsa gazi-gozoarekin edo soja-saltsarekin lagun daitezke.

Udaberri-bilkariak ez dira beti gazituta zerbitzatzen, ankoarekin egiten diren udaberri-bilkari gozoen bertsioak daude, eta postre gisa zerbitzatzen dituzte. Udaberri-bilkari gozoen ohitura hori Txinako ekialdean aurki daiteke, batez ere Zhejiangetik gertu dauden eremuetan.