Serviks

Serviks otabâ lè’èr rahim iyâ arèya bâgiyan konco’ rahim sè mèpèt bi’ konco’ inferior (bawah) sè ngadep ka faji’ è sistem reproduksi bâbinè’. Lanjhâng serviks ra-kèra .5-3,5 cm bân abentuk silinder sè èsebbut kanalis servikalis. Serviks aropaaghi struktur sè ngubunggaghi colo’ rahim bi’ faji’. Fungsi kanalis servikalis iyâ arèya ka’angguy jalur tempat lèbâtthâ sperma èbâkto ahubungan intim bân èbâkto bhâji’ èlahèrraghi tor tempat kaluwarra ḍârâ haid.

Serviks kasoson ḍâri sello’ fibrosa sè kowat bi’ kandungan kolagen tènggi, saèngghâ bisa ajâgâ rahim teptep katotop bân bhâji’ teptep bâḍâ è ḍâlemma salaghi’ èbhu ngandung. Serviks kasoson ḍâri ḍuwâ’ bâgiyân, iyâ arèya vaginal (ektoserviks) sè ngadep ka farji’ bân supravaginal sè bâḍâ è yattassa farji’. Bâgiyân supravaginal è bhungkos ḍâri asia pelvis viseral (parametrium). È ḍâlem fasia nèka, arteri uterina lèbet ureter ka sisi serviks.

Mukosa sè alapèssè bâgiyân kanalis servikalis èsebbhut endoserviks, sementara sè alapèssè serviks bâgiyân vaginal iyâ arèya ektoserviks. Bâtes antarana sendoserviks bân ektoserviks èsebhut squamocolumnar junction otabâ taut skuamokolumnar sè aropa’aghi tempat sè palèng segghut lesi kanker serviks. Mukosa sè alapèssè serviks anḍi’ tebbel ra-kèra 2–3 mm. Lapèsan mukosa serviks kasoson ḍâri kelenjar sè ngasèllaghi mukus (lendir).

Okoran serviks  2,5-3,5 cm sè èbâgi ḍuwâ’ iyâ arèya endoserviks bân ektoserviks. Ektoserviks iyâ arèya bâgiyân serviks sè ètangalè nalèka èparèksa ginekologi. Endoserviks otabâ kanalis servikalis iyâ arèya struktur sè èmolaè ḍâri orifisium uteri eksterna sampè’ ka ḍâlem rahim. Struktur serviks menonjol ka arah farji’ bân bâḍâ cekkongan è bâgiyân konco’ attas farji’ sè èsebbhut forniks bân anḍi’ empa’ bâgiyân, ḍuwâ’ è bâgiyân lateral, sèttong è bâgiyân anterior bân sèttong polè è bâgiyân posterior. Bâgiyân bibir otabâ porsio serviks sè maluwas ka arah farji’ èsebbhut porsio vaginalis servisis. Fiksasi serviks è bâgiyân anterior iyâ arèya ligamen puboservikal, è bâgiyân lateral iyâ arèya ligamen servikal tranversus sè terikat è sisi serviks bân lengkungan forniks lateral, è bâgiyân posterior difiksasi ḍâri ligamen uterosakral bân è bâgiyân inferior bi’ bâgiyân puborektalis bân pubovaginalis otot levator ani.

Serviks èpersarafi ḍâri saraf sensorik è cabang pleksus hipogastrikus inferior bân saraf ototnom (sistem saraf simpatis bân sistem saraf parasimpatis). Persarafan simpatis èkaollè ḍâri daerah  T5-L2 (vertebra torakal 5 hingga vertebra lumbal 2) sè serabut saraffa asinapsis ka pleksus saraf è dinding tabu’ bâgiyân buḍi otabâ bâgiyân ḍâlem panggul. Persarafan parasimpatis asalla ḍâri S2-S4 (vertebra sakral ḍuwâ’ sampè’ sakral empa’) sè serabut sarraffa lèbet ganglion Frankenhauser. Ganglion Frankenhauser aropa’aghi pleksus saraf otama è panggul bân bâḍâ è sedḍi’na konco’ ligamen sakrouterina. Vaskularisasi otabâ suplai ḍârâ ka serviks èbherri’ ḍâri arteri uterina. Sistem drainase pembuluh darah vena aghili ka ḍâlem vena uterina, pas terros ka ḍâlem vena iliaka interna. Kelenjar getah bening sè anḍi’ tanggung jawab ka’angguy serviks iyâ arèya kelenjar getah bening è daerah iliaka (bâgiyân ḍâri tolang ilium otabâ tolang perro’), vertebrata sakral, aorta bân inguinal (selangkangan).

Struktur histologis serviks kasoson ḍâri tello’ bâgiyân. Struktur kapèng sèttong iyâ arèya endoserviks sè kasoson ḍâri epitel selapis silindris sè ngasèllaghi mukus, sè kapèng ḍuwâ’ iyâ arèya serabut otot polos sè kasoson ḍâri jaringan ikat, sè kapèng tello’ iyâ arèya ektoserviks sè aropaaghi bâgiyân serviks sè abâtessân bi’ farji’ ètotopè ḍâri epitel gepeng berlapis non keratin. Epitel nèka bisa aobe polana pangarona hormon ovarium saèngghâ bhâkal atambâ okoran, maturisasi sel bân paleppasan sel epitel. Ektoserviks kasoson ḍâri tello’ lapis sel bân èhubungaghi bi’ struma sè bâḍâ è bâbâna, ḍâri selaput basal. Lapisan sel sè kapèng sèttong iyâ arèya lapisan basal sè abâtessan bi’ stroma, èsoson ḍâri sèttong otabâ ḍuwâ’ lapis sel abentu’ lonjong, anḍi’ kandungan sitoplasma sakonni’, inti lonjong anḍi’ bânnya’ ribosom bân mitokondria. Lapisan sè kapèng ḍuwâ’ iyâ arèya lapisan tengnga sè aèssè sel matur bi’ sitoplasma sè sajen lèbâr bân mengandung bânnya’ glikogen, kalabân okoran nèka sè paḍâ bi’ lapisan basal. Lapisan sè kapèng tello’ iyâ arèya lapisan superfisial sè aèssè sel kalaban inti piknosis sè tènggi è tengnga sel, sitoplasma sè ngandung gilikogen lebbi bânnya’ èbhânḍingaghi lapisan tengnga, bân bâḍâ keratinosome (badan lamelar) sè anḍi’ tanggung jawab ka’angguy aproses kentinasi se atojjuwen alindungè epitel ḍâri trauma.

Kanalis servikalis bân kelenjar serviks kasoson ḍâri epitel torak (silindris) kalabân inti sel bâḍâ è absal bân sitoplasmana bâḍâ neng è tènggina tor aèssè ganula alos. Katemmona epitel silindris endoserviks bi’ epitel skuamos ektoserviks è sebbhut taut skuamokolumnar (squamocolumnar junction atau SCJ). Tempat SCJ dhâ-bidhâ noro’ perkembangan organ reproduksi bâbine’. È bâkto rèmbi’, sakabbhina serviks ètotopè epitel skuamos. È bâkto dhibâsa ngoḍâ, bâḍâ partombuwân epitel silindris sè alapèssè endoserviks. Epitel nèka bhâkal tombu sampè’ kabâbâ ekktoserviks saènggha tempat SCJ bâḍâ è bâbâna ektoserviks. È bâkto dhibâsa, epitel sel skuamos abâli alapèssè sakabbhina ektoserviks bân tempat SCJ abâli ka awwal (akaḍi è bâkto rèmbi’).

Serviks aghuna mènangka barier fisik ḍâ’ rahim (uterus) sè bhâkal anyègghâ bâḍâna aborsi perrèna infeksi kalabân cara aisolasi janin ḍâri eksternal. Mukosa serviks jughân ngasèllaghi mukus sè bhâkal abentu’ lendir ka’angguy notopè kanalis servikalis saabitthâ masa subur bân proses ngalahèrraghi. Mukus nèka anḍi’ kadungan lisosim sè bhâkal maancor brempan jennis bakteri. Jumla mukus sè èhasèllaghi ḍâ-biḍâ è satèyap fase è dâlem siklus haid, aghântong kadar hormon sè èhasèllaghi ḍâri ovarium. È pertengnga’an siklus haid, mukus sè èhasèllaghi ḍâri serviks bisa meningkat sampè’ sapolo kalè. Mukus èbâkto gânèka biyasana ta’ kental bân afungsi nyaḍiya’aghi lingkungan sè cocok ka’angguy migrasi sperma. È bâkto laèn tareppa’ haid, sifat mukus serviks cè’ kentella, saèngghâ abâtessè ghulina sperma. Kabâḍâ’ân mukus serviks kasebhut paḍâ dhâdḍi pananto masa subur bâbinè’.

Kanalis servikalis iyâ arèya jalur tempat lèbâtthâ sperma è bâkto ajima’ bân lapèssan endometrium sè ghâggâr è bâkto haid. Salaènna kasebhut, serviks aropaaghi bâgiyân rahim sè dhâdḍi okoran atambâna pembukaan è bâkto prosès arèmbi’. È bâkto arèmbi’, peregangan serviks sè èsabâb-aghi ḍâri longsa’an janin sè amicu refleks persarafan bân ningkattaghi kontraksi rahim, saèngghâ bisa abhânto prosès aghulina bhâji’ kalowar.

Bâḍâ bânnya’ pamarèksa’an è daèra serviks. Sè palèng segghut èkalako iyâ arèya pamarèksa’an asupan serviks (pap smear) sè èkalako abhârengngan bi’ pamarèksa’an DNA HPV (Human Papilloma Virus otabâ virus papiloma manusia). Pamarèksa’an ènyamaè paḍâ bi’ nyamana dokter asal Yunani sè èlahèrraghi è Amerika, George Papanicolaou. Pamarèksa’an nèka anḍi’ tojjuwân ka’angguy uji saring keganasan serviks, tor ka’angguy nganalè’è aobâna seluler sè èsabâb-aghi HPV, tarotama HPV tipe 16 bân 18 ka’angguy sabâb otamana kanker serviks. Tes nèka èyanjurraghi èkalako satiyap tell’o taon sejjha’ babinè’ omor 21 taon. Ghâmbârân abnormal è pamarèksa’an nèka aropa’aghi atypical squamous cells of undetermined significance (ACSUS) otabâ ghâmbârân sel skuamos atipik sè ghi’ ta’ èjelassaghi sabâbbhâ, lesi intraepitel skuamos otabâ ghâmbârân prakanker sè bhuto pamarèksa’an lebbi lanjut, sel kelenjar atipik otabâ aobâna sel kelenjar serviks sè ngasèllaghi mukus, sel adenokarsinoma otabâ kanker sel skuamos sè aropaa’aghi diagnosis ka’angguy tao kaganasan.

Nalèka bâḍâ pamarèksa’an apusan serviks sè ngasèllaghi abnormal, maka dokter bhâkal arèkomendasiaghi pamarèksa’an kolposkopi sè èlanjuttaghi kalabân biopsi serviks. Pamarèksa’an nèka para’ paḍâ’â bi’ pamarèksa’an apusan serviks, coma bhiḍâna iyâ arèya ngangguy alat kolposkopi sè anḍi’ tojjhuwân ka’angguy marajâ ghâmbhâr parmuka’an serviks. Nalèka ètemmo ghâmbhâr abnormal sè luwas è pamarèksa’an nèka, maka pamarèksa’an bhâkal èlanjuttaghi kalabân biopsi serviks (ngala’ conto jaringan). Sala sèttong bentuk biopsi serviks iyâ arèya biopsi kerucut (jaringan serviks sè èkala’ abentu’ kerucut). Cara ngala’ conto jaringan nèka bisa ngangguy toḍi’, laser otabâ kalabân LEEP  (loop electro-surgical excision procedure).

Nalèka orèng èdiagnosis kanker serviks, dokter bhâkal nganjurragghi pamarèksa’an tomografi terkomputasi, pencitraan resonansi magnetik, bân pamarèksa’an PET (positron emission tomography)  ka’angguy ngabes bâḍâ taḍâ’na penyebaran bân ghân ḍimma penyebaranna.