centuria

wymowa:

IPA: [t͡sɛ̃nˈturʲja], AS: [cẽnturʹi��̯a], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• i → j 

^ⓘ

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) wojsk. hist. najmniejsza jednostka taktyczna w armii starożytnego Rzymu, część legionu, pierwotnie tworzona z centurii (1.2); zob. też centuria (armia) w Wikipedii

(1.2) hist. jednostka podziału ludności w starożytnym Rzymie

(1.3) syst. bot. Centaurium Hill^[1] rodzaj roślin z rodziny goryczkowatych; zob. też Centuria (roślina) w Wikipedii

(1.4) bot. roślina z rodzaju centuria (1.3)

(1.5) książk. przest. sto, setka, stulecie

odmiana:

(1.1-5)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	centuria	centurie
dopełniacz	centurii	centurii
celownik	centurii	centuriom
biernik	centurię	centurie
narzędnik	centurią	centuriami
miejscownik	centurii	centuriach
wołacz	centurio	centurie

przykłady:

(1.1) Na skutek reform wojskowych Mariusza etatowa liczebność centurii podniesiona została do 100 żołnierzy (nadal dwie centurie tworzyły manipuł). W czasach cesarstwa kohorta legionowa składała się z 6 centurii po 80 żołnierzy każda (tworzących 3 manipuły po 160 żołnierzy)^[2].

(1.2) Obywatele dysponujący majątkiem o wartości ponad 100 tys. sesterców tworzyli bowiem 18 centurii jeźdźców (equites), obok których było 175 centurii pieszych (pedites)^[3].

(1.4) Powiązane w pęczki, wisiały dziurawce, centurie i jakieś zioła nieznane, a pożyteczne, zbierane z zachowaniem zielarskich tajników, przepisów dziedziczonych po matkach i babkach a to na nowiu, a to z samego rana, a to w południe^[4].

(1.5) "Centurie Magdeburskie" (łac. Centuriae Magdeburgienses) uważane są za pierwszą próbę spisania obszernej historii Kościoła z punktu widzenia reformacji^[5].

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

(1.1) oddział

hiponimy:

holonimy:

(1.1) manipuł

meronimy:

(1.3-4) bot. tysiącznik

wyrazy pokrewne:

rzecz. centurion mos, cent mzw

przym. centurialny

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1.1-2) łac. centuria^[6]

(1.3-4) łac. centaurea^[7] / łac. centauria^[7]

uwagi:

(1.3-4) nazwa gatunku centurii zwyczajnej tj. „tysiącznik” pochodzi etymologicznie od wyrazu „centaur”, gdyż podobno to mitologiczny centaur Chiron jako pierwszy odkrył jej lecznicze właściwości, natomiast polski termin synonimiczny mógł powstać w wyniku skojarzenia, gdyż tysiąc stanowi niejako „dużą setkę”^[8][7]

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) century; (1.2) century
• białoruski: (1.1) цэнтурыя ż; (1.2) цэнтурыя ż
• esperanto: (1.1) centurio; (1.2) centurio; (1.3) centaŭrio
• słowacki: (1.1) centúria ż; (1.2) centúria ż

źródła:

wymowa:

znaczenia:

rzeczownik

(1.1) hist. wojsk. centuria

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła: