Testosteroni

Testosteroni është hormoni kryesor seksual mashkullor dhe androgjeni tek meshkujt . ^[1] Tek njerëzit, testosteroni luan një rol kyç në zhvillimin e indeve riprodhuese mashkullore si testikujt dhe prostatën, si dhe promovimin e karakteristikave dytësore seksuale si rritja e masës së muskujve dhe kockave, dhe rritja e qimeve të trupit .

Nivelet e tepërta të testosteronit te meshkujt mund të shoqërohen me hiperandrogjenizëm, rrezik më të lartë të dështimit të zemrës, rritje të vdekshmërisë tek meshkujt me kancer të prostatës, ^[2] tullaci të modelit mashkullor, kriminalitet, impulsivitet dhe hiperseksualitet .

Prodhimi i tepërt i testosteronit shoqërohet me rritje të agresionit, dëshirës seksuale, prirjes për t'i bërë përshtypje partnerëve dhe sjelljeve të tjera miqësore . ^[3] Për më tepër, testosteroni në të dy gjinitë është i përfshirë në shëndetin dhe mirëqenien, ku ka një efekt të rëndësishëm në disponimin e përgjithshëm, njohjen, sjelljen sociale dhe seksuale, metabolizmin dhe prodhimin e energjisë, sistemin kardiovaskular dhe parandalimin e osteoporozës . ^{[4] [5]} Nivelet e pamjaftueshme të testosteronit te meshkujt mund të çojnë në anomali, duke përfshirë dobësinë, akumulimin e indit dhjamor brenda trupit, ankthin dhe depresionin, problemet e performancës seksuale dhe humbjen e kockave.

Testosteroni është një steroid nga klasa e androstanit që përmban një keton dhe një grup hidroksil në pozicionet përkatësisht tre dhe shtatëmbëdhjetë. Ai biosintetizohet në disa hapa nga kolesteroli dhe shndërrohet në mëlçi në metabolitë joaktive. ^[6] Ai e ushtron veprimin e tij nëpërmjet lidhjes dhe aktivizimit të receptorit androgjen . ^[6] Tek njerëzit dhe shumica e vertebrorëve të tjerë, testosteroni sekretohet kryesisht nga testikujt e meshkujve dhe, në një masë më të vogël, nga vezoret e femrave . Mesatarisht, tek meshkujt e rritur, nivelet e testosteronit janë rreth shtatë deri në tetë herë më të larta se tek femrat e rritura. ^[7] Meqenëse metabolizmi i testosteronit tek meshkujt është më i theksuar, prodhimi ditor është rreth 20 herë më i madh tek meshkujt. ^{[8] [9]} Femrat janë gjithashtu më të ndjeshme ndaj hormoneve. ^{[10] [ faqe nevojshme ]}

Përveç rolit të tij si një hormon natyror, testosteroni përdoret si një ilaç për trajtimin e hipogonadizmit, kancerit të gjirit dhe disforisë gjinore . ^[11] Meqenëse nivelet e testosteronit ulen me kalimin e moshës së burrave, testosteroni ndonjëherë përdoret tek burrat e moshuar për të luftuar këtë mangësi. Përdoret gjithashtu në mënyrë të paligjshme për të përmirësuar fizikun dhe performancën, për shembull te atletët . Agjencia Botërore Anti-Doping e rendit atë si substancë agjent anabolic S1 "të ndaluar në çdo kohë". ^[12]

• Biologjia
• Fiziologjia
• Biologjia njerëzore

• Celec P, Ostatníková D, Hodosy J (shkurt 2015). "On the effects of testosterone on brain behavioral functions". Frontiers in Neuroscience. 9: 12. doi:10.3389/fnins.2015.00012. PMC 4330791. PMID 25741229. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Dabbs M, Dabbs JM (2000). Heroes, rogues, and lovers: testosterone and behavior. New York: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-135739-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Dowd NE (2013). "Sperm, testosterone, masculinities and fatherhood". Nevada Law Journal. 13 (2): 8. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Fargo KN, Pak TR, Foecking EM, Jones KJ (2010). "Molecular Biology of Androgen Action: Perspectives on Neuroprotective and Neurotherapeutic Effects.". përmbledhur nga Pfaff DW, Etgen AM (red.). Molecular Mechanisms of Hormone Actions on Behavior. Elsevier Inc. fq. 1219–1246. doi:10.1016/B978-008088783-8.00036-X. ISBN 978-0-12-374939-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Haynes WM, red. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (bot. 92nd). CRC Press. fq. 3.304. ISBN 978-1439855119. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Luetjens CM, Weinbauer GF (2012). "Chapter 2: Testosterone: Biosynthesis, transport, metabolism and (non-genomic) actions". përmbledhur nga Nieschlag E, Behre HM, Nieschlag S (red.). Testosterone: Action, Deficiency, Substitution (bot. 4th). Cambridge: Cambridge University Press. fq. 15–32. ISBN 978-1-107-01290-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tuck SP, Francis RM (2009). "Testosterone, bone and osteoporosis". Advances in the Management of Testosterone Deficiency. Frontiers of Hormone Research. Vëll. 37. fq. 123–32. doi:10.1159/000176049. ISBN 978-3-8055-8622-1. PMID 19011293. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

1. ^ "Understanding the risks of performance-enhancing ***". Mayo Clinic (në anglisht). Marrë më 30 dhjetor 2019.
2. ^ Gann PH, Hennekens CH, Ma J, Longcope C, Stampfer MJ (gusht 1996). "Prospective study of *** hormone levels and risk of prostate cancer". Journal of the National Cancer Institute. 88 (16): 1118–1126. doi:10.1093/jnci/88.16.1118. PMID 8757191. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
3. ^ Mooradian AD, Morley JE, Korenman SG (shk 1987). "Biological actions of androgens". Endocrine Reviews. 8 (1): 1–28. doi:10.1210/edrv-8-1-1. PMID 3549275. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
4. ^ Bassil N, Alkaade S, Morley JE (qer 2009). "The benefits and risks of testosterone replacement therapy: a review". Therapeutics and Clinical Risk Management. 5 (3): 427–48. doi:10.2147/tcrm.s3025. PMC 2701485. PMID 19707253. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
5. ^ Tuck SP, Francis RM (2009). "Testosterone, bone and osteoporosis". Advances in the Management of Testosterone Deficiency. Frontiers of Hormone Research. Vëll. 37. fq. 123–32. doi:10.1159/000176049. ISBN 978-3-8055-8622-1. PMID 19011293. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
6. ^ ^{a b} Luetjens CM, Weinbauer GF (2012). "Chapter 2: Testosterone: Biosynthesis, transport, metabolism and (non-genomic) actions". përmbledhur nga Nieschlag E, Behre HM, Nieschlag S (red.). Testosterone: Action, Deficiency, Substitution (bot. 4th). Cambridge: Cambridge University Press. fq. 15–32. ISBN 978-1-107-01290-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
7. ^ Torjesen PA, Sandnes L (mar 2004). "Serum testosterone in women as measured by an automated immunoassay and a RIA". Clinical Chemistry. 50 (3): 678, author reply 678–9. doi:10.1373/clinchem.2003.027565. PMID 14981046. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
8. ^ Southren AL, Gordon GG, Tochimoto S, Pinzon G, Lane DR, Stypulkowski W (maj 1967). "Mean plasma concentration, metabolic clearance and basal plasma production rates of testosterone in normal young men and women using a constant infusion procedure: effect of time of day and plasma concentration on the metabolic clearance rate of testosterone". The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 27 (5): 686–94. doi:10.1210/jcem-27-5-686. PMID 6025472. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
9. ^ Southren AL, Tochimoto S, Carmody NC, Isurugi K (nën 1965). "Plasma production rates of testosterone in normal *** men and women and in patients with the syndrome of feminizing testes". The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 25 (11): 1441–50. doi:10.1210/jcem-25-11-1441. PMID 5843701. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
10. ^ Dabbs M, Dabbs JM (2000). Heroes, rogues, and lovers: testosterone and behavior. New York: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-135739-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
11. ^ "Testosterone". ***.com. American Society of Health-System Pharmacists. 4 dhjetor 2015. Arkivuar nga origjinali më 20 gusht 2016. Marrë më 3 shtator 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
12. ^ "What is Prohibited". World Anti-Doping Agency (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 12 nëntor 2020. Marrë më 2021-07-18.