Kiholanzi
| Nederlands (nl) | |
| Lugha | |
|---|---|
| Asili | Uholanzi Ubelgiji Suriname Aruba Curaçao Sint Maarten |
| Wasemaji |
L1 : 25 Milioni |
| Familia za lugha | Kihindi-Kiulaya Kijerumani Kijerumani cha Magharibi Kifrankonia cha Chini |
| Aina za Awali | Kihindi-Kiulaya cha Kale Kijerumani cha Kale Kiholanzi cha Kale Kiholanzi cha Kati |
| Mfumo wa kuandika | Alfabeti ya Kilatini |
| Lugha Rasmi | |
| Lugha rasmi kwa | Uholanzi Ubelgiji Suriname Aruba Curaçao Sint Maarten Jumuiya ya Ulaya (kama lugha rasmi) |
| Nambari za Msimbo | |
| ISO 639-1 | nl |
| ISO 639-2 | nld |
| ISO 639-3 | nld |
| Glottolog | dutc1256 |
Lugha ya kwanza kwa wengi Lugha rasmi Kiafrikana Wachache wanaozungumza |
|
Kiholanzi ni lugha ya Kijerumaniki ya magharibi katika jamii ya lugha za Kihindi-Kiulaya inayozungumzwa nchini Uholanzi, Ubelgiji na Surinam na watu milioni 23. Katika Uholanzi inaitwa "Nederlands" na katika Ubelgiji inaitwa "Vlaams".
Kiafrikaans cha Afrika Kusini ni lugha iliyotoka katika Kiholanzi. Kijerumani ya Kaskazini ni karibu sana na Kiholanzi.
Uainishaji
[hariri | hariri chanzo]Kiholanzi ni lugha ya Kijerumaniki Magharibi, sehemu ya familia ya lugha za Kihindi-Kiulaya. Inahusiana na tawi la Franconian ya chini, jambo linaloifanya iwe karibu na Kijerumani na Kiingereza. Ingawa Kiholanzi kinashiriki vipengele vingi vya kiisimu na lugha hizo, kina sifa za kipekee zinazokitofautisha.
Kiholanzi kilitokana na Kiholanzi cha Kale (takriban 500–1150 BK), ambacho baadaye kilibadilika kuwa Kiholanzi cha Kati (1150–1500 BK) kabla ya kugeuka kuwa Kiholanzi cha Kisasa (kutoka 1500 BK hadi sasa). Lugha hii huzungumzwa hasa Uholanzi, Ubelgiji (hasa Flanders), na Suriname, ikiwa na athari za kihistoria kwa Kiafrikana, kinachozungumzwa Afrika Kusini na Namibia.
Kimuundo, Kiholanzi mara nyingi huchukuliwa kuwa lugha ya mpito kati ya Kiingereza na Kijerumani. Tofauti na Kijerumani, Kiholanzi hakina visawe vya kisarufi kwa nomino (isipokuwa viwakilishi) na kina mfumo rahisi wa ulegezaji wa maneno. Hata hivyo, bado kinahifadhi vipengele fulani vya Kijerumani, kama mpangilio wa vitenzi katika nafasi ya pili kwenye sentensi kuu (V2 word order) na mfumo wa jinsia za kisarufi (ya kiume, ya kike, na isiyo na jinsia).
Kiholanzi ni sehemu ya muendelezo wa lahaja za Kiholanzi-Kijerumani, jambo linalomaanisha kuwa kinafanana kwa kiasi fulani na lahaja za Kijerumani cha chini zinazozungumzwa kaskazini mwa Ujerumani. Hata hivyo, Kiholanzi na Kijerumani si lugha zinazoweza kueleweka moja kwa moja kwa mzungumzaji wa mojawapo, kutokana na tofauti katika fonetiki, msamiati, na sarufi. Kwa upande mwingine, Kiholanzi na Kiafrikana vinabaki kuwa na uelewano wa kiasi fulani, kwani Kiafrikana kilitokana na Kiholanzi cha karne ya 17 kilichozungumzwa na walowezi wa Kiholanzi Afrika Kusini.