Kot d'Ivuar

Kot d'Ivuaran Tazovaldkund
République de Côte d'Ivoire
Flag;	Valdkundznam;
Pälidn	Jamusukro
Eläjiden lugu (2018)	26,260,582 ristitud
Pind	322,463 km²
Kel'	francijan
Valdkundan pämez'	Alassan Uattara
Päministr	Patrik Aši (VT)
Religii	islam, hristanuskond, paganuz, ateizm
Valüt	KFA:n frank (XOF)
Internet-domen	.ci
Telefonkod	+225
Aigvö	UTC+0

Kot d'Ivuar, täuz' oficialine nimituz — Kot d'Ivuaran Tazovaldkund (franc.: République de Côte d'Ivoire [ʁepyˈblik də kot diˈvwaʁ]), om valdkund Päivlaskmaižes Afrikas, Atlantižen valdmeren Gvinejan lahten randal. Edel 1986. vot nimitihe Kot d'Ivuarad Elefantanlun Randan Tazovaldkund:aks. Pälidn om Jamusukro.

Istorii

Vn 1960 7. päiväl elokud Kot d'Ivuar tedištoiti ičeze ripmatomudes Francijaspäi.

Voziš 2002−2007 kaks' Rahvahanikoiden sodad oli valdkundas.

Jäl'gmäine Konstitucii^[2] om hüvästadud kaiken rahvahan referendumal vn 2016 redukus.

Geografijan andmused

Kot d'Ivuar om mavaldkundröunoiš Liberijanke (röunan piduz — 716 km) da Gvinejanke (610 km) päivlaskmas, Malinke (532 km) da Burkina Fasonke (584 km) pohjoižes, Gananke päivnouzmas (668 km). Ühthine röunoiden piduz — 3110 km. Randanpird om 515 km.

Reljef om tazo, pohjoižes om platoid. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Mont Nimba-mägi, 1752 m valdmeren pindan päl. Kaikiš pidembad joged oma Sasandr, Bandam da Komoe. Kaik ned oma kos'kekahad da kožudas laivoiden ujumha ei edemba mi 65 km mererandpolelpäi.

Klimat om ekvatorialine suves da subekvatorialine pohjoižemb. Suves om tropižid mecoid, savannad enambištudas man pohjoižes da keskuses. Vihmoiden sezonan aigan paneb sadegid 1100 mm pohjoižes da 5000 mm suves.

Londuseližed pävarad oma kivivoi, londuseline gaz, diamantad, metallad (mangankivend, raudkivend, kobal't, boksitad, vas'k, kuld, nikel', tantal).

Tobmuz

Ohjandusen form om unitarine prezidentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (franc.: Président de la République de Côte d'Ivoire), hän om armijan päkäsknikaks da paneb päministrad radsijha, hänele sab säta käskusid. Kaik rahvaz valičeb prezidentad videks vodeks. Varaprezident om Nacionaližen Suiman pämez'.

Parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Senat (franc.: Sénat, uz' kodi uden Konstitucijan mödhe) 99 ühtnijanke, kaikutte agj valičeb kaksin ezitajad, prezident paneb radnikusele koumandest. Alakodi om Nacionaline Suim (franc.: Assemblée Nationale), kaik rahvaz valičeb sen 255 ühtnijad nelläks vodeks (edel 2016. vot oli viž vot) üks'mandatižiš valičemižümbrikoiš.

Parlamentan alakodin ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2016 18. päiväl tal'vkud. Valitihe prezidentad järgenduseližen kerdan vn 2015 redukun 25. päiväl, Alassan Uattara sai vägestust ezmäižes turas (83,7 %) da radab kahtenden strokun jäl'geten (vl 2010 sai 54,1 % vai 45,9 % kahtenden turas). Patrik Aši tegeb päministran velgusidme vn 2021 keväz'kun 8. päiväspäi pordaigaližešti. Senatan ezitajiden ezmäižed valičendad oliba vn 2018 24. päiväl keväz'kud.

Administrativiž-territorialine jagand

Kacu kirjutuz: Kot d'Ivuaran administrativiž-territorialine jagand.

Vspäi 2011 Kot d'Ivuaras om nell'toštkümne ümbrikod. Niišpäi kaks' oma avtonomižed lidnad, toižed kaks'toštkümne ümbrikod alajagasoiš 31 agjaks (regionaks), agjad — 95 departamentaks. Departamentad alajagasoiš 495 subprefekturaks.

Eläjad

Kot d'Ivuaras elädas iberijalaižed. Vn 2014 redukus valdkundan ristitišt oli 23 919 000 eläjid^[3]. Kaikiš suremb valdkundan ristitišt om nügüd'.

Uskondan mödhe (2014): islamanuskojad — 42,9 %, katolikad — 17,2 %, evangelistad — 11,8 %, metodistad — 1,7 %, toižed hristanuskojad — 3,2 %, animistad — 3,6 %, toižed uskojad — 0,5 %, religijatomad — 19,1 %.

Kot d'Ivuaran kaikiš suremb lidn da ižandusen pälidn om Abidžan. Toižed sured lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vl 2012, surembaspäi penembha): Buake, Daloa, Jamusukro (pälidn), Korogo.

Ižanduz

Kot d'Ivuar om goll' šingotai industrialiž-agrarine valdkund, rippub maižandusen eksportaspäi lujas märas. Maižanduz om ekonomikan päsarakoks. Valdkund kazvatab nenid kul'turoid enamba kaiked: kakao (ühtenz' sija mail'mas vl 2018), jams (koumanz'), kešju-pahkmed (koumanz' mail'mas), plantanad (bananad keitandan täht, kahesanz'), maniok (14. mail'mas). Toižed znamasižed kul'turad da produktad oma kofe, ananasad, pal'mvoi, ris, saharrogo, kukuruz, londuseline räzin (lateks), bananad, puvill. Ižandusen problemad oma ristitišton luja ližaduz, valdkundaližiden rahapanendoiden opendushe mairiž. Industrijan päsarakod oma kivivoin ümbriradmine, himine (heretusiden-ki tehmine), kaivuztegimišt (kuldan i margancan samine), jüguavtoiden i avtobusoiden ühthekeradamine, sauvondmaterialiden pästand (sen paloin pumaterialad), elektrusen tehmine, tekstiline, sömtegimišt (sidä kesken jomad).

Vl 2009 valdkundan päeksport oli kakao (33 %), kivivoi (17 %); toine eksport — kofe, pumaterialad, puvill, parfümerii, cement, bananad, ananasad, kala, pal'mvoi. Irdpol'žen torguindan päižed partnörad (2019) oma Kitai (Kot d'Ivuaran importan 17,2 %), Francii (Kot d'Ivuaran eksportan 5,9 % i importan 10,7 %), Nigerii (importan 13,5 %), Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad (eksportan 6 % i importan 5 %), Alamad (eksportan 10,7 %).

Homaičendad

Irdkosketused

Kot d'Ivuar Vikiaitas

	Afrikan valdkundad
	Afrikan valdkundad Alžir \| Angol \| Benin \| Botsvan \| Burkina Faso \| Burundi \| Čad \| Džibuti \| Efiopii \| Egipt¹ \| Ekvatorialine Gvinei \| Eritrei \| Esvatini \| Gabon \| Gambii \| Gan \| Gvinei \| Gvinei-Bisau \| Jemen¹ \| Kabo Verde \| Kamerun \| Kenii \| Keskafrikan Tazovaldkund \| Komoran Sared \| Kongon Demokratine Tazovaldkund \| Kongon Tazovaldkund \| Kot d'Ivuar \| Lesoto \| Liberii \| Livii \| Madagaskar \| Malavi \| Mali \| Marok \| Mavrikii \| Mavritanii \| Mozambik \| Namibii \| Niger \| Nigerii \| Ruand \| San Tome da Prinsipi \| Seišelan Sared \| Senegal \| Sjerra Leone \| Somali \| Sudan \| Suviafrikan Tazovaldkund \| Suvisudan \| Zambii \| Zimbabve \| Tanzanii \| Togo \| Tunis \| Ugand
	¹ Om Azijas mugažo.

[1] Kot d'Ivuaran ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

[2] Vn 2016 valdkundan Konstitucijan tekst Vikipurtkiš. (fr.)

[3] Kot d'Ivuaran ristitišt vn 2014 redukun 1. päiväl. — Kot d'Ivuaran Tazovaldkundan Nacionaline statistikan institut (ins.ci). (fr.)

[1]